Herken je dat? Zo’n vraag waarbij het stil wordt in de zaal, waarvan je voelt dat-ie ’raak’ is. Die ene vraag waar je lang over hebt nagedacht, of misschien juist helemaal niet, hij was er ineens. Of die vraag die zich in je hoofd vormt, maar die je niet stelt…. terwijl het achteraf de juiste was geweest.
Dan herken je vast ook dat het vaak lastig is om net die vraag te bedenken. Dat het zo ingewikkeld is om het gesprek met je cliënt naar een ander niveau te tillen. Je blijft in cirkeltjes draaien en houd een onbevredigend gevoel. Echt tot de kern komen blijft uit.
Ik merk in mijn trainingen dat mensen erbij gebaat zijn om meer te weten over de verschillende vragen die je kunt stellen en daarmee ook welk effect je vragen hebben. Zo zie ik dat veel mensen vooral verhelderende vragen stellen. Terwijl verdiepende vragen in deze gevallen meer effect hebben. Ik ga het toelichten.
Met het stellen van de juiste vraag kun je het verschil maken, en een bijdrage leveren aan oprechte aandacht en verbinding. Het hoort mijns inziens thuis in je toolbox als professional of bestuurder.
Er zijn veel verschillende vragen, je kent ze vast wel: open of gesloten, multiple choice, kort of lang… iedere vraag heeft een ander effect. Maar er is meer, namelijk het onderscheid tussen verhelderende en verdiepende vragen. En juist daar is veel te halen.
Verhelderende vragen geven jou als vragensteller meer informatie. Alsof je een puzzel legt waarvan je de puzzelstukjes vraag voor vraag verzamelt. Je vraagt naar feiten, naar kennis, naar voorbeelden. Informatie die voor de ander al bekend is, maar voor jou nog niet. Je begrijpt de ander of de situatie hierdoor beter.
Bijvoorbeeld:
- Hoe groot is jouw team?
- Hoe lang speelt dit al?
- Wanneer vindt het gesprek plaats?
En dan zijn er de verdiepende vragen. Een geschikt moment voor deze vragen is vaak zodra je de puzzel, zoals hierboven genoemd, compleet hebt.
Met de verdiepende vragen wil je de ander in beweging brengen, het inzicht vergroten, bijvoorbeeld over zijn waarden of overtuigingen. Als je een verdiepende vraag stelt, merk je vaak dat de ander even moet nadenken, het hoofd schuin omhoog houdt, niet direct z'n woordje klaar heeft. Er gebeurt iets van binnen, je ziet het vaak ook non-verbaal.
Het gaat er hier dus niet om dat voor jou de puzzel compleet wordt, maar dat er iets in beweging komt bij de ander.
Bijvoorbeeld:
- Herken je dit patroon bij jezelf?
- Wat heb je al geprobeerd wat werkte?
- Wat zou je een volgende keer anders doen?
Ik geniet er iedere keer weer van als een groep (jong) professionals of bestuurders hiermee aan de slag gaat en er inzichten ontstaan. De juiste vraag op het juiste moment bevordert het eigenaarschap bij de ander, en helpt om meer evenwicht te krijgen in lastige gesprekken.
Als je het leuk vindt om hier meer over te lezen, dan kan ik je twee boeken van harte aanbevelen: Rake Vragen van Siets Bakker, en Socrates op Sneakers van Elke Wisse. En wil je met jouw groep of team hiermee aan de slag, laat het me dan weten. Het past prachtig in een teamcoaching of leiderschapstraining.
En bedenk alvast eens: wat zijn vragen die jij vaak stelt? Welk effect merk je dan bij de ander?